Türkiye Hidatidoloji Derneği Başkanı
Dünya Hidatidoloji Federasyonu Başkan Yardımcısı
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı, Bornova-İZMİR
Türkiye’de bugüne kadar kistik ekinokokkozise (KE) neden olan E.granulosus ve alveolar ekinokokkozise (AE) neden olan Echinococcus multilocularis olmak üzere iki türün varlığından söz edilmektedir. Kistik ekinokokkozis çok uzun yıllardır bilinen ve helmint hastalıkları içinde, insan ve hayvan sağlığının yanısıra, sebep olduğu ekonomik kayıplar nedeniyle de dünyanın bir çok bölgesinde ve ülkemizde halk sağlığı problemi olarak önemini koruyan paraziter bir hastalıktır. Kistik ekinokokkozis yurdumuzun her tarafında yaygın olarak görülürken AE daha çok doğu bölgelerimizde görülmektedir. Kistik ekinokokkozis ve AE endemik olarak bilinmektedir ancak çok az saha çalışması bulunmaktadır. İnsanlardaki enfeksiyon olguları büyük oranda hastane kayıtlarına dayanmakta olup toplum tabanlı tarama çalışması yok denecek kadar azdır. Ancak gerek hastane kayıtları gerekse son yıllarda insanlar, köpekler ve kesimlik hayvanlar üzerinde yapılan epidemiyolojik çalışmalar ile hastalığın ülkemizdeki durumu hakkında az da olsa bilgi sahibi olunabilmiştir. Kistik ekinokokkozis Sağlık Bakanlığı tarafından 2005 yılında bildirimi zorunlu hastalıklar kapsamına alınmasına rağmen İl Sağlık Müdürlüklerine düzenli bir bilgi akışı sağlanamamakta, bu nedenle elimizde güvenilir bilgiler bulunmamaktadır.
Dünyada son derece yaygınlığı nedeniyle Dünya Hidatidoloji Federasyonuna sahip olan bu hastalıkla mücadele edilebilmesi, hizmet üretilebilmesi amacıyla ülkemizde Hidatidoloji Derneği 10 Ekim 1999 tarihinde Kurucu Üyeler; Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş (Parazitoloji), Prof.Dr.Ali Şükrü Menteş (Genel Cerrahi), Prof.Dr.H.Aydınten Kuman (Parazitoloji), Doç.Dr.Ali Osman Karababa (Halk Sağlığı), Doç.Dr.Refik Killi (Radyoloji), Doç.Dr.Yüksel Gürüz (Parazitoloji), Doç.Dr.Ömer Özütemiz (Gastroenteroloji) ve Uzm.Dr.Ayşegül Yolasığmaz (Parazitoloji) tarafından hayata geçirilmiştir. Yönetim Kurulu Başkanlığına Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş, Başkan Yardımcılığına Prof.Dr.Ali Menteş, Muhasip Üyeliğe Doç.Dr.Ali Osman Karababa, Sekreterliğe Uzm.Dr.Ayşegül Yolasığmaz ve Yönetim Kurulu üyeliğine Prof.Dr.Aydınten Kuman getirilmiştir.
KURUCU ÜYELER
Türkiye Hidatidoloji Derneği’nin kamu yararına dernek olduğu ve “Türkiye” adını kullanabileceği 2006 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile tescil edilmiştir.
Derneğimizin kurulma aşamasından itibaren birlikte görev yaptığımız sevgili arkadaşlarımız ve değerli bilim insanları Sayın merhu Prof.Dr.Ali Şükrü Menteş ve Sayın merhume Prof.Dr.H.Aydınten Kuman’ı erken yaşlarında kaybetmiş olmak bizleri derin bir hüzne boğmuştur. Kendileri her zaman gönüllerimizde bizimle olacağı gibi, eserleri de tüm araştırmacılara yararlı ve yol gösterici olmaya devam edecektir.
 |  |
Prof.Dr.Ali Şükrü MENTEŞ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı | Prof.Dr.H.Aydınten KUMAN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı |
Hidatidoloji Derneği, hayvanlarda büyük ekonomik kayıplara, insanlarda iş gücünde azalmaya ve hatta ölümlere varabilen bu hastalıkla mücadele eden kamu kuruluşlarıyla ve kuruluşlarda çalışan meslektaşlara, araştırma kurumlarıyla ve konu üzerinde çalışacak sağlık personeli ile işbirliği yaparak yurdumuzda hidatidozun azaltılmasında halk sağlığı açısından yardımcı olmayı ve tüzüğünde yer alan aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunmayı amaç edinmiştir:
a. Kist Hidatik hastalığının ülkemizdeki yoğunluğunun azaltılması, kontrol altına alınmasını sağlamak,
b. Hidatidoloji bilimini ülkemizde ilerletmek ve yaygınlaştırmak,
c. Hidatidoloji alanındaki bilimsel çalışmaları her şekilde teşvik etmek ve ödüllendirmek,
d. Hidatidoloji konusunda Türkiye’deki veri ve bilgilerin toplanmasını sağlayarak bilgi bankası oluşturmak ,
e. Hidatidoloji ve bağlantılı konularda bilimsel kongre, sempozyum, kurs, seminer ve benzeri toplantıları düzenlemek ya da düzenlenen toplantıları desteklemek ve katkıda bulunmak,
f. Hidatidoloji ve bağlantılı konularda meslek üyelerini ve kamu oyunu her türlü basın yayın aracı ile aydınlatmak; bu konularda dergi, broşür kitap gibi bilimsel yayınlar yapmak,
g. Devletin “f” maddesine uygun amaçlarla yapacağı sağlık eğitimi hizmetlerine yardımcı olmak,
h. Hidatidoloji alanında benzer amaçlı ulusal ve uluslar arası kuruluşlar ile mesleki ve bilimsel ilişki kurmak ve geliştirmek,
i. Dernek üyelerine yenilikleri izleyebilmeleri ya da yayabilmeleri amacı ile yapacakları iç ve dış temaslar için olanaklar sağlamak,
j. Hidatidoloji konusunda çalışmaları desteklemek ve yaymak için kaynak oluşturmak; bu amaçla vakıf ve benzeri oluşumlar kurmak.
Derneğimiz kurulduktan 3 ay sonra Dünya Hidatidoloji Federasyonu üyeliğine kabul edilmiş ve dernek yönetim kurulu başkanı Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş 1999 yılında Federasyon Yönetim Kurulu üyesi olmuş, 2001-2009 yıllarında Federasyon Başkan Yardımcılığı görevini üstlenmiştir. 2009 yılında Uruguay’da düzenlenmiş olan 23.Dünya Hidatidoloji Kongresi esnasında yapılan Genel Kurul toplantısında Başkan Yardımcılığı görevine tekrar seçilmiş ve ayrıca Yönetim Kurulu tarafından Ekinokok alanında yapmış olduğu katkılar nedeniyle kendisine “Dünya Hidatidoloji Federasyonu Liyakat Ödülü” verilmiştir. En son 2017 tarihinde Cezayir’de düzenlenmiş olan 27.Dünya Ekinokokkozis Kongresi esnasında yapılan Genel Kurul toplantısında Başkan Yardımcılığı görevine tekrar seçilmiş ve görevi halen devam etmektedir.
Derneğimiz, kuruluş tarihi olan 07.10.1999’dan bu yana bir Dünya ve dokuz Ulusal ve iki Uluslararası Hidatidoloji Kongresi düzenlemiştir:
20.Dünya Hidatidoloji Kongresi: Derneğimiz kurulur kurulmaz 40. yılını kutlayan 20.Dünya Hidatidoloji Kongresini, 4-8 Haziran 2001 tarihleri arasında Kuşadası’nda Hotel Pine Bay’de, 35 ülkeden 225 bilimadamının katılımı ile Türkiye’de ilk kez başarıyla gerçekleştirmiştir. 20.Dünya Hidatidoloji Kongresi sonrası kongrede sunulan bildirilerin büyük bir kısmı editörlüğünü Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş ile Prof.Dr.Peter Schantz’ın yapmış olduğu özel bir sayıda 2003 yılında (Acta Tropica- Special Issue “New Dimensions in Hydatidology in the New Millennium”) yayınlanmıştır. Derneğimiz bu faaliyetlerini gerçekleştirirken üyesi olduğu Dünya Hidatidoloji Federasyonu tarafından desteklenmiştir. 8 Haziran 2001 tarihinde uluslararası kongre ile birlikte 1.Ulusal Hidatidoloji Kongresi de düzenlenmiştir.
Kongrelerimiz;
1.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 8 Haziran 2001, Pine Bay Hotel, KUŞADASI
2.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 15-18 Eylül 2004, Holiday Inn Hotel-Resort, BURSA
3.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 6-9 Eylül 2006, Tepe Otel, SAMSUN
4.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 25-28 Haziran 2008, MALATYA
5.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 22-25 Eylül 2010, ANTAKYA
6.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 12-15 Eylül 2012, GAZİANTEP
7.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 4-7 Eylül 2014, ORDU
8.Ulusal ve 1.Uluslararası Hidatidoloji Kongresi, 13-15 Nisan 2017, ÇORUM
9.Ulusal ve 2.Uluslararası Hidatidoloji Kongresi, 14-17 Kasım 2018, LEFKOŞE-KKTC
Ulusal Kongrelerimizden 16-19 Eylül 2004 tarihleri arasında Ege Üniversitesi ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakülteleri ve Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi işbirliği ile düzenlenmiş olan 2.Ulusal (Uluslararası Katılımlı) Hidatidoloji Kongresi’nde, farklı üniversitelerde ve farklı disiplinlerdeki kist hidatik araştırmacıları bir araya gelerek “İnsanlarda ve Hayvanlarda Echinococcosis” adlı kitabın basımını gerçekleştirmişlerdir. Aynı kongrede Sağlık Bakanlığı ve Tarım-Köyişleri Bakanlığı yetkilileri ile yurt genelinde “Ekinokok Kontrol Programı” uygulanmasını sağlayabilmek amacı ile ortak çalışmalar başlatılmıştır. Ardından bu çalışmalar 2005 yılında Ankara’da Sağlık Bakanlığının daveti ile Dernek Yönetimi ve üyelerimizin katıldığı bir toplantı ile gerçekleşmiştir. Toplantıda alınan karar gereği Türkiye Hidatidoloji Derneği tarafından hazırlanmış bir proje Sağlık Bakanlığı’na sunulmuştur.
Bu kapsamda 24-25 Kasım 2010 tarihlerinde İstanbul'da TAIEX ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından organize edilerek düzenlenen "Ekinokokkozis ve Hidatik Kistin Koruma ve Kontrol Stratejileri İle İzleme ve Raporlama" konulu Çalıştay'a Derneğimizi temsilen Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş, Prof.Dr.Ali Osman Karababa ve Doç.Dr.Ayşegül Ünver Yolasığmaz katılmışlardır. Çalıştaya Bulgaristan, İngiltere, İtalya, Lüksemburg ve Slovenya’dan da konuşmacılar katılmışlardır. Ayrıca Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Enstitüler, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı temsilcileri ile Büyükşehir Belediye Başkanlıkları, Veteriner Fakülteleri, çeşitli Veteriner Hekimler Odaları ve Tarım il Müdürlüklerinin Hayvan Sağlığı Şube Müdürleri ile özel kesimhanelerin sorumlu yöneticilerinden temsilciler katılmış ve dünyada yapılan çalışmaların ışığı altında ülkemizde başlatılabilecek kontrol programı tartışılmıştır.
19 Temmuz 2012 tarihinde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu Başkan Yardımcısı Sayın Dr.Mehmet Ali Torunoğlu başkanlığında, kistik ekinokokkozun ülkemizde kontrolu amacıyla bir çalışma başlatılması planlandığı, söz konusu enfeksiyonun kontrol altına alınabilmesi için başlatılacak çalışmanın görüşülmesi ve bir proje hazırlanması amacıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından bir temsilci, Orman ve Su İşleri Bakanlığından bir temsilci olmak üzere 17 bilim insanından oluşan çalışma grubu toplantıya davet edilmiştir.
Son olarak Kasım 2018 ve Şubat 2019 tarihlerinde Sağlık Bakanlığı tarafından organize edilen Çalıştaylar düzenlenmiş ve Kontrol Programı Projesi taslağına son hali verilmiştir. Çalışmalar devam etmektedir.
Derneğimiz ülke genelinde bir kontrol programı oluşturma çabalarını sürdürürken aynı zamanda eğitim çalışmalarına da devam etmektedir. Dernek Yönetim Kurulu Üyeleri ilköğretim okullarında (şu ana kadar İzmir ve civarında) yaklaşık 50 ilköğretim okulunda hastalığın bulaşma yolu ve korunmasına yönelik eğitim etkinlikleri düzenlemişlerdir. Dernek Yönetim Kurulu, Ege Üniversitesi Dekanlığı ve Parazitoloji Anabilim Dalı işbirliği ile 2005 yılından beri “Kist Hidatik Nedir?” başlıklı öğrencileri ve halkımızı bilgilendirmeye yönelik broşürler hazırlamış ve şu ana kadar 15.000’nin üzerinde broşür dağıtılmıştır. Ayrıca 2 Ocak 2019 yılında Avrupa Birliği mali yardımları kapsamında Merkezi Finans ve İhale Birimi sözleşme makamı ile imzalanan TR2014/DG/04/A1-04-293 sayılı ve “Creating Awareness of Cyst Hydatid Disease in Izmir Province / Kist Hidatik Hastalığı Farkındalık Yaratma” konulu projemiz kapsamında da ilköğretim öğrencileri bilgilendirme seminerleri devam edecektir.
Eğitim çalışmalarının bir diğer alanı toplumu bilgilendirme çalışmalarıdır. Derneğimiz, Belediye Veteriner Hekimleri Derneği ile birlikte 2018 yılında 3 ayrı ilçede bilgilendirme toplantıları düzenlemiştir. Yine bu toplantılar Avrupa Birliği projesi kapsamında 10 ayrı ilçede (Aliağa, Bayındır, Bergama, Karaburun, Kemalpaşa, Kiraz, Ödemiş, Selçuk, Tire ve Urla) gerçekleştirilecektir (www.kopekkistifarkindalik.com).
Yukarıda belirtilen bilimsel etkinlikler Derneğin esas amaçlarından biri olan ülkemizde bu konuda çalışan farklı disiplinlerdeki (Parazitoloji, Cerrahi, Radyoloji, Gastroenteroloji ve Halk Sağlığı bilimleri, Veteriner Hekimlik gibi) araştırmacıları ve uygulayıcıları biraraya getirmiş, işbirliği yapmalarına olanak sağlamıştır ve sağlamaya devam etmektedir.
Türkiye Hidatidoloji Derneği ‘’Kist Hidatik Hastalığı Farkındalığının Yaratılması’’ projesi Sivil Toplum Destek Programı altında yürütülen “Yerel STK’lar Hibe Programı” Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) 2014 programı kapsamında finanse edilmektedir.